‘Tiên học lễ, hậu học văn’, sao phải bỏ?
GS. Trần Ngọc Thêm vừa đề xuất quan điểm bỏ khái niệm “tiên học lễ, hậu học văn” để hướng tới một nền giáo dục đề cao phản biện, sáng tạo. Mục đích của GS. Thêm đương nhiên là điều giáo dục cần, song khẩu hiệu “tiên học lễ, hậu học văn” có xung đột với mục đích ấy hay không là chuyện khác.
 |
| Ảnh minh họa. Nguồn: Internet. |
Cụ thể, trong Hội thảo Giáo dục 2021 với chủ đề “Văn hóa học đường trong bối cảnh đổi mới giáo dục và đào tạo”. Hội thảo do Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội tổ chức ngày 21/11, GS. Trần Ngọc Thêm - Giáo sư đầu ngành về văn hóa Việt Nam có “bắt bệnh” cho giáo dục Việt Nam. Kế đó, GS. Thêm có đề xuất bỏ nhiều khái niệm, khẩu hiệu được coi là kim chỉ nam của giáo dục, đặc biệt có “tiên học lễ, hậu học văn”.
Theo báo Tuổi trẻ tường thuật, GS. Thêm lý giải: "Chừng nào còn đề cao chữ 'lễ' để ràng buộc người học, còn đề cao quá mức vai trò của người thầy, của đáp án thì tư duy phản biện sẽ không thể phát triển, không thể có xã hội phát triển".
Vietnamplus có dẫn gián tiếp phần trình bày tổng quan về mong mỏi triết lý giáo dục của GS. Thêm: Để có con người sáng tạo thì cần đề cao tính dân chủ trong giáo dục, coi trọng bản lĩnh. Tuy nhiên, ‘bệnh’ thiếu bản lĩnh đứng vị trí số 3 trong cuộc điều tra của nhóm nghiên cứu. Cách quản lý giáo dục hiện nay vô tình khuyến khích cho việc học thuộc lòng như sách giáo khoa ngắn gọn, học theo văn mẫu, chấm thi theo đáp án khiến học sinh, sinh viên không được nói khác với những gì mình đã học.
Nghiên cứu cũng chỉ ra “bệnh” thành tích, “bệnh” phong trào, “bệnh” đối phó là những “bệnh nặng” của giáo dục. Ba căn “bệnh” này dẫn đến “bệnh” giả dối. Cụ thể, trong cuộc điều tra về triết lý giáo dục năm 2020, có 77,4% người được hỏi thừa nhận bệnh giả dối đứng vị trí số 1 trong số 15 tật xấu, 73,8% thừa nhận gian lận trong giáo dục đứng vị trí số 3 trong 13 nhược điểm của giáo dục Việt Nam.
Ngắn lại, GS. Trần Ngọc Thêm đã muốn bỏ hàng loạt khẩu hiệu “tiên học lễ, hậu học văn”, “con ngoan trò giỏi” dựa trên mong muốn có một nền giáo dục dân chủ, sáng tạo, khai phóng. Ở đó, học sinh ở trung tâm, có tâm thế chủ động, loại bỏ bệnh thành tích. Những mong mỏi đó đều “bắt” tương đối đúng những “bệnh” hiện tại của giáo dục Việt Nam. Kể cả điều tra xã hội học mà nhóm Giáo sư làm cũng định lượng được phần nào.
Song, giải pháp thay đổi căn cơ từ triết lý giáo dục, thay đổi tới độ "xổ toẹt" những gì trước nay theo đuổi không khỏi tranh cãi. Cá nhân người viết thấy có phần cực đoan. Bởi, ở Việt Nam, từ lâu, chữ “lễ” trong câu “tiên học lễ” có lẽ đã không còn đơn thuần theo quan điểm Nho giáo xưa nữa.
Trong tâm thức hiện thời, chữ “lễ” trong câu khẩu hiệu đơn giản là đạo đức con người. Theo đó, câu ý đơn giản là học sao cho đạo đức chính trực trước rồi hẵng lo kiến thức, kỹ năng. Mà kể cả theo chữ “lễ” Nho giáo, học sinh kính thầy, nể thầy cũng không đồng nghĩa với việc học sinh không được phản biện thầy. Câu trên không hề xung đột gì với điều GS. Thêm và cộng sự theo đuổi.
Chưa kể, trong xã hội kinh tế thị trường kim tiền như hiện tại, câu “tiên học lễ, hậu học văn” càng có giá trị. Ngay trong giá trị phổ quát của UNESCO về việc “học để làm gì” cũng nhấn mạnh 4 trụ cột của việc học: học để biết, học để làm, học để xác lập mình và học để chung sống. Học để chung sống chính là học những phép tắc ứng xử, những điều đúng đắn nên làm mà không ảnh hưởng tới người khác hay xã hội lớn. Đó chính là chữ “lễ” trong khẩu hiệu vậy.
Người viết rất thấu cảm những đau đáu của GS. Thêm với giáo dục nói riêng và thời cuộc nói chung. Cả những sự sốt ruột của Giáo sư và cộng sự khi muốn nhanh chóng "tiễu trừ" những thói tật tồn tại nhiều năm trong nền giáo dục. Nhưng, việc “đập đi, xây lại” hoàn toàn không có tính thực tế. Bởi như trong một bài viết trước đây, người viết có nêu rõ một vấn đề cơ học về sỹ số lớp đã cản trở mong mỏi giáo dục khai phóng như thế nào. Không thể khai phóng như người ta được nếu lớp học của chúng ta gấp đôi người ta.
Không giáo viên nào "ba đầu sáu tay" xử lý từng câu hỏi li ti của học sinh trong tiết học 45 phút và lớp có sĩ số trên 50. Chúng ta không thể lập tức xóa đi, làm mới những nền tảng của mình bởi đó là duy ý chí. Nhưng chúng ta có thể cập nhật những hướng dạy và học tích cực phù hợp với giá trị phổ quát dựa trên nền giáo dục đang có. Nó là một quá trình dài đòi hỏi sự bền gan, quyết chí hơn cả những nhiệm kỳ của các Bộ trưởng. Nó cũng không mang lại những thành tựu mà chúng ta có thể nhìn thấy ngày một ngày hai. Song nó là con đường đúng đắn, phù hợp nên đi để có một nền giáo dục trong lành.
 Tôn nghiêm nghề giáo và thách thức của tân Bộ trưởng Tân Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn đã khiến dư luận, đặc biệt là đội ngũ giáo viên, hưởng ứng ... |
 Cảm ơn sự thấu hiểu và chia sẻ của ngành Đó là cảm xúc chung của 150 giáo viên, nhân viên các trường ngoài công lập có mặt trong chương trình Tết Sum vầy – ... |
 Xin cho con ở lại lớp! Lời cầu xin lạ lùng ấy tôi vừa đọc trên báo bạn với những chi tiết có thể gây ngạc nhiên và xót xa ... |
Kinh tế - Chính sách
Cổ phiếu VFS sau ngày đầu hứng khởi
Sau phiên đầu tràn đầy hứng khởi trên sàn Nasdaq, cổ phiếu VinFast (VFS) quay đầu giảm gần 19% trong ngày 16/8, giá trị công ty xuống dưới 70 tỷ đô so với 85 tỷ của ngày đầu tiên. Chuyện trên bình thường và chẳng có gì lạ trên thị trường chứng khoán quốc tế nhưng phần nào giúp chúng ta hiểu rằng sân chơi ấy không dễ chịu như nhiều người tưởng trong lúc phấn khích.
Giữ quận Hoàn Kiếm và tinh thần của Hà Nội
Bí thư Hà Nội Đinh Tiến Dũng vừa chia sẻ quan điểm về việc sắp xếp các đơn vị hành chính. Theo đó, tinh thần của thành phố sẽ “giữ ổn định” quận Hoàn Kiếm
Không thừa thế xông lên để “gậy ông đập lưng ông”
Giá gạo thế giới tăng, không ít doanh nghiệp đã “thừa thắng xông lên” đẩy nhanh xuất khẩu. Bộ trưởng Bộ Công thương khuyến cáo coi chừng “gậy ông đâp lưng ông”!
Ba con số thiếu chủ ngữ
Giữa lúc đang thiếu giáo viên trầm trọng thì nhiều cử nhân sư phạm diện cử tuyển vẫn chưa được bố trí việc làm, hàng trăm sinh viên tốt nghiệp ngành sư phạm vẫn thất nghiệp và hàng nghìn giáo viên rời khỏi ngành.
Khi công nhân “bàn luận” với Chủ tịch Quốc hội
Đời công nhân cạo mủ chúng em vất vả lắm! Dậy từ nửa đêm, lúc 1-2 giờ sáng, có khi sớm hơn. Cái mủ cao su lạ lắm, trời càng lạnh, càng có sương thì mủ càng ra nhiều. Cho nên người mình lạnh cỡ nào thì mình càng mừng cỡ đó. Sản phẩm nhiều thì được nhiều tiền công anh ạ! Nếu được phát biểu trước bác Huệ, em sẽ nói về đời công nhân cạo mủ cao su. Công việc cực nhọc nhưng lương thấp quá!
Văn hóa - Xã hội
Mong ước đầu năm học
Một năm học mới bắt đầu với nhiều niềm tin kỳ vọng cùng bộn bề vấn đề đối với thầy cô, học sinh, phụ huynh và những người làm giáo dục.
Tính cách của Nguyễn Thanh Long và số phận của ông Nguyễn Trường Sơn 1
Giữa tháng 9/2021, khi TP.HCM đã qua đỉnh dịch và chuẩn bị “mở cửa” thì bà con lại nháo nhác khi Nguyễn Thanh Long - Bộ trưởng Y tế lúc đó - người sắp ra tòa
Nghĩ về một ngày lễ lớn của lực lượng Công an Nhân dân
Hôm nay, 19/8/2023, kỷ niệm 78 năm Ngày truyền thống của lực lượng Công an Nhân dân Việt Nam. Trước hết, tôi xin trân trọng gửi tới toàn thể cán bộ, chiến sĩ đang và đã từng công tác trong lực lượng những lời chúc mừng chân thành, tốt đẹp nhất từ đáy lòng mình.
Oppenheimer và cách kể một câu chuyện lịch sử
Bộ phim Oppenheimer thuộc thể loại tiểu sử, kể câu chuyện về một nhân vật lịch sử với những biến động của lịch sử nước Mỹ và thế giới.
300 ngàn thí sinh và lựa chọn không vào đại học
Vừa tốt nghiệp THPT, Trung Hiếu tại Thái Bình lập tức nộp hồ sơ vào trường nghề công nghệ ô tô, bỏ xét tuyển đại học.
Môi trường - Sức khỏe
Ai đã đặt tên cho dòng sông?
Tin dồn dập về dòng Mekong sạt lở mấy ngày qua khiến cho bất cứ ai quan tâm đến môi trường đều cảm thấy lo ngại. Lo ngại vì nguyên nhân được phân tích
Vụ bắt cóc 20 giây
Một vụ bắt cóc trẻ em diễn ra giữa ban ngày, tại khu đô thị Việt Hưng (Hà Nội) vừa diễn ra hôm qua. Sáng nay, con tin đã được giải cứu an toàn, nghi phạm đã bị lực lượng cảnh sát bắt. Tuy nhiên, các clip ghi lại tình tiết gây án khiến người xem không khỏi lạnh gáy.
Tang thương Phố Núi
Tai nạn thảm khốc đã gây chấn động với giới bóng đá và tạo nên một không khí tang thương Phố Núi - khi những nạn nhân vắn số đều là gương mặt thân quen của làng bóng đá.
Bằng chứng F
Trên khắp đất nước Việt Nam này, có biết bao nhiêu mảnh đất, bao nhiêu con người mang nỗi đau chất độc màu da cam. Nhưng bằng chứng về mối liên hệ vẫn là thứ đi
Vụ sạt lở do… “nhân tai”
Trong khi câu chuyện về vụ sạt lở ở vườn sầu riêng tại Lâm Đồng vẫn còn nóng hổi, một vụ sạt nhỏ, với dòng nước nhấn chìm hàng loạt xế sang đã xảy ra ở Sóc Sơn (Hà Nội). Sau vụ việc, hình ảnh trên các mặt báo được chụp tại địa bàn mới thấy, hàng loạt homestay mọc lên như nấm, ngay giữa rừng phòng hộ.
Tin mới
Đã đến lúc phải nhìn lại AI
Chúng ta đã qua “cơn choáng” trước những màn ra mắt khủng khiếp của AI. Các khóa học AI, các mô hình AI ứng dụng vào công việc đang được triển khai ào ạt. Giờ là lúc thực tế nhất, rõ ràng nhất về giá trị thực sự của AI.
Đằng sau trào lưu “búp bê hóa” con người
Trào lưu dùng AI biến người từ những đặc điểm nhận dạng liên quan tới công việc thành những hình ảnh con búp bê, những món đồ chơi thu nhỏ gây “bão mạng”. Không chỉ là trò đùa để cười rồi quên, một trong những trào lưu đầu của làn sóng AI này đang gợi mở nhiều điều.
Viên “kẹo rau” đắng ngắt!
Viên kẹo rau giờ trở nên đắng ngắt với Quang Linh vlogs, Hằng Du Mục và cả Thùy Tiên.
Tin tức khác
Sự lặp lại thú vị của lịch sử
50 năm trước, ngày 7/4/1975, từ Tổng hành dinh trên đường Hoàng Diệu, Hà Nội, Đại tướng Võ Nguyên Giáp, với tư cách Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Tổng Tư lệnh Quân đội Nhân dân Việt Nam, đã ký bức điện khẩn được coi là "mệnh lệnh lịch sử" gửi các cánh quân đang tiến vào Sài Gòn trong Chiến dịch Hồ Chí Minh với nội dung: “Thần tốc, thần tốc hơn nữa. Táo bạo, táo bạo hơn nữa. Tranh thủ từng giờ, từng phút, xốc tới mặt trận, giải phóng miền Nam. Quyết chiến và toàn thắng.”
“Giang hồ mạng” đi quảng bá thương hiệu
Cuộc thi "Vua nem chua" gây tranh cãi xảy ra vào ngày 30/3 tại Công viên Tuổi Trẻ, TP Hòa Bình, khi Hợp tác xã Thực phẩm Chiển Hướng tổ chức sự kiện quảng bá sản phẩm nem chua mà không được cấp phép.
Lùm xùm ViruSs và dopamine hóng hớt
Gần 6 triệu lượt người xem 2 phiên livestream tranh cãi về chuyện tình ái của một streamer đã khiến dư luận bùng nổ. Nhưng đằng sau “cú nổ” ấy không phải là chuyện “anh kia cặp với chị này” mà là đỉnh điểm của sự vô bổ tới ngớ ngẩn của giải trí mạng.
Động đất thì phải làm gì?
Trận động đất xảy ra ở Myanmar vào hôm qua (28/3) đã ảnh hưởng tới hàng loạt các quốc gia trong khu vực, trong đó có Việt Nam. Sự kiện này được đánh giá là thảm họa thiên tai tồi tệ nhất của Đông Nam Á, trong nhiều năm.
Tờ vé số 2 tỷ không “nguyên hình, nguyên khổ”
Bà Nguyễn Thị Nguyệt- chủ nhân của tờ vé số trúng 2 tỷ đồng bị rách- vừa được tuyên thắng kiện trong vụ việc bà khởi kiện Công ty Xổ số Huế. Bà được nhận thưởng 2 tỷ đồng, đồng thời, Công ty Xổ số Huế phải chịu toàn bộ án phí.
Hà Nội 12 mùa “check-in”
Hà Nội vẫn nổi tiếng với 12 mùa hoa, song thời đại khác đã khiến việc thưởng hoa sâu lắng thành xa xỉ. Khi mỗi mùa hoa là một độ các “nàng thơ” tụ tập kín các gốc cây, cố để đem về những khuôn hình đẹp nhất “cúng phây”.