Lãng phí 2.400 tỷ - cắt ngọn hay xử gốc?

Đó chỉ là một phần trong kết luận Thanh tra Chính phủ chỉ ra nhiều sai phạm liên quan công tác biên soạn, in ấn và tăng giá sách giáo khoa. Túi tiền ít ỏi của phụ huynh học sinh và ngân khố chưa dồi dào gì cứ bị những chuyện lạ lùng như thế bào mòn. Trong bối cảnh mà hàng chục triệu người lao động phải chắt bóp từng đồng để gói ghém cho cuộc sống khó khăn trong và sau đại dịch thì con số đau lòng trên giáng thẳng vào hầu bao họ có gì đó rất bất nhẫn.

Đấy là tạm tính trong một phần nhỏ của miếng bánh giáo dục khổng lồ bị "xâu xé" hàng chục năm qua. Lãng phí đó biến thành của cải rất lớn của nhiều nhóm lợi ích khuynh đảo xã hội. Trong vụ việc cụ thể trên, Thanh tra Chính phủ kiến nghị chuyển Bộ Công an điều tra "dấu hiệu lợi ích nhóm" giữa Bộ Giáo dục và Đào tạo và Nhà xuất bản Giáo dục trong in ấn, phát hành sách bài tập. Sai phạm đang dần lộ rõ, tư túi hay không hoặc gì gì nữa sẽ dần bị điểm tên chỉ mặt. Nhưng với "hồi trống" này thì ít ra những điều phi lý sẽ dần phải biến mất.

Sách tham khảo của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam. Ảnh minh họa: dantri.com.vn

Xử lý nghiêm Bộ Giáo dục và Đào tạo giai đoạn 2014 - 2019 chắc chắn đâu chỉ ông Phùng Xuân Nhạ vốn đã bị kỷ luật mà ít nhất người tiền nhiệm khó tránh khỏi liên quan. Nhưng dư luận có quyền đặt câu hỏi liệu họ cùng một số cấp dưới và Nhà xuất bản Giáo dục có tự tung tự tác lâu như thế nếu không được "dung túng" khi mà tất cả những gì lộ ra hôm nay công chúng đã phẫn nộ và bức xúc, thấy sai rõ ràng từ nhiều năm trước?

Xin chép lại một "tiếng reo" của bạn đọc từ báo bạn "Chờ quá lâu rồi ngày này cũng đến. Lợi ích nhóm quá rõ ràng. Những năm gần đây dư luận có rất nhiều bức xúc về lĩnh vực giáo dục mà điển hình là việc in ấn và phát hành sách giáo khoa của Nhà xuất bản Giáo dục.

Sách giáo khoa thì thay đổi liên tục, những môn không cần thiết mà cũng ép phải mua sách giáo khoa lớp 1, 2 như Giáo dục thể chất, Âm nhạc... cộng với việc phải mua sách bài tập đi kèm... Giá sách thì chỉ có tăng. Lợi nhuận khổng lồ của in ấn và phát hành sách giáo khoa rơi vào túi ai?"

Vào túi ai hay đổ vào đâu hàng ngàn tỷ ấy hoặc lợi ích nhóm nào đè lên nỗi lo dân chúng chắc chắn sẽ lộ diện dần. Bao nhiêu gia đình khó khăn phải nhịn bớt chi tiêu, tằn tiện cho con đến trường và sách giáo khoa chiếm phần không nhỏ trong số ấy. Đã khổ sở như vậy, "lợi ích nhóm" còn bắt tay nhau để kiếm thêm tiền của họ, biến những gánh nặng thành nỗi lo lớn thường trực mỗi khi năm học mới ùa về.

Vấn nạn ấy sẽ bị xử lý ra sao, tác động xấu thế nào và ai đứng sau những câu chuyện phản giáo dục như thế có lẽ sẽ không thể "giấu mặt" hay xuề xòa được mãi. Nhưng quan trọng hơn là một cơ chế rõ ràng, minh bạch để những chuyện tương tự như thế, ở cả ngành khác nếu có muốn cũng khó có thể xảy ra vì đã được ngăn ngừa tối đa. Dân chúng mong đợi điều này hơn là cứ phải chịu đựng ngàn tỷ này, đại án khác lại xảy ra. Sớm định hình rõ những cơ chế như vậy, chẳng riêng gì giáo dục mà kinh tế, văn hóa, xã hội sẽ nề nếp, trật tự, văn minh hơn...

HÀ PHAN

Khi trường học “bị thương”, “chữa lành” bằng cách nào? Con số 55% học sinh có biểu hiện “em cảm thấy cô đơn” và 69% có biểu hiện “em cảm thấy thất vọng, buồn rầu ...

Hậu khai giảng Tiếng trống khai trường đã dứt, hân hoan chào đón năm học 2022-2023 cũng tạm lắng để nhường chỗ cho một năm học mới vẫn ...

Tăng lương cơ sở - giáo viên vui tới mức nào? Sau 3 lần lùi thời điểm chính thức cải cách tiền lương, cho đến nay, đã hơn 3 năm người lao động chưa được tăng ...