Học tài, thi rủi

Cụ thể, mọi năm, các Sở sẽ tự quyết môn thi. Phần đa, các Sở địa phương sẽ chọn 3 môn cố định là Văn, Toán, Ngoại ngữ và thông báo trước. Điều này khiến học sinh yên tâm học hành, ôn tập để chuẩn bị cho kỳ thi vốn đơn giản nhưng đang ngày một khốc liệt.

Tuy nhiên, năm nay, Bộ muốn đảm bảo học sinh học đều các môn nên muốn môn thứ 3 không phải cố định là Ngoại ngữ nữa mà là một môn bất kỳ, dựa trên lá phiếu rủi - may.

Những môn còn lại bao gồm: Giáo dục công dân, Khoa học Tự nhiên, Lịch sử và Địa lý, Công nghệ, Tin học, Giáo dục thể chất, Nghệ thuật. Cho đến thời điểm hiện tại, Bộ cũng chưa đưa ra phương án thêm về việc khoanh vùng các môn sẽ “bốc thăm”.

Tức là, về lý, các môn vốn được coi không phải môn chính như Tin học, Công nghệ, Giáo dục thể chất và Nghệ thuật cũng có thể có “lá phiếu” ngang các môn Ngoại ngữ, Khoa học tự nhiên, Lịch sử và Địa lý.

Thêm nữa, thời hạn dự kiến Bộ sẽ “bốc thăm” và công bố là ngày 31/3 năm sau. Tức là gần 3 tháng trước kỳ thi. Thời gian này gần như là khoảng thời điểm học sinh sẽ rất khó bổ sung kiến thức.

Bộ cố ý tạo thời điểm như vậy để các em học đều các môn trong năm học. Tuy nhiên, mặt trái, đó cũng là khoảng thời gian thầy cô, học sinh, nhà trường sẽ dồn toàn lực để ôn đúng một môn vừa công bố (bởi Văn - Toán đã cố định, ôn từ trước).

Khi kịch bản này xảy ra, ý tưởng của Bộ sẽ bị tác dụng ngược. Và chắc chắn nó sẽ xảy ra ở nhiều trường để đảm bảo kết quả tốt cho con em.

Các ý kiến phản đối cho rằng, kỳ thi quá nặng tính may rủi. Học sinh thường sẽ có những phẩm chất riêng, có năng lực thâu nạp những nhóm nội dung riêng. Rất khó để đòi hỏi các em học đều chằn chặn tất cả các môn.

Việc thiên hướng học tốt ở các nhóm môn là điều bình thường, khó tránh. Vì thế, việc bốc thăm quyết định kỳ thi “chọi” khiến nhiều em sẽ học tài, thi rủi do kết quả bốc thăm nằm ngoài các em.

Tuy nhiên, căn nguyên đằng sau những hoang mang, sợ hãi và cả bức xúc là vấn đề không nằm ở phụ huynh mà ở phía Bộ và các địa phương.

Đó là thực trạng hiện tại, chúng ta không có đủ trường công cấp 3 cho các em học sinh ở các thành phố lớn, đặc biệt là Hà Nội.

Vì không có đủ trường công nên kỳ thi trở thành gánh nặng với học sinh, phụ huynh, nhà trường và toàn xã hội.

Vì không có đủ trường công nên kỳ thi mà 20 năm trước vẫn được coi là nhẹ nhàng trở thành một cuộc đua gắt gao về tỷ lệ chọi, về chiến thuật chọn trường.

Và, vì không có đủ trường công, nên mọi tác động, dù nhỏ nhất tới quy chế thi sẽ khiến những người trong cuộc hoảng hồn.

Bộ có thể làm theo cách của mình. Về phần nào đó, quan điểm của Bộ có lý riêng. Nhưng, để những em học sinh 14-15 tuổi không bị căng thẳng thái quá hay những phụ huynh không hốt hoảng trước những thay đổi của Bộ, Bộ cần đi vào giải quyết căn cơ.

Trường học ở Hà Nội đang được xây dựng nhiều, nhưng nhiều là bao nhiêu, năm tới còn bao nhiêu em sẽ không thể học ở công lập là con số cần minh bạch.

Và, chúng ta phải giải quyết sao với những con số đó để đảm bảo gánh nặng không đổ dồn lên vai phụ huynh cũng là điều cần suy nghĩ trong thời gian ngắn hạn.

Còn về lâu dài, năm bao nhiêu chúng ta sẽ đủ trường công cho các em cấp 3, dư luận cũng cần cam kết rõ ràng.

Việc tranh cãi về bốc thăm môn thi sẽ chỉ là cơn bão trong tách trà. Nhưng những tảng băng chìm, những điều cốt lõi là số lượng trường công đảm bảo đủ cho các em học sinh là điều cần giải quyết một cách minh bạch.

Bằng không, mọi ý tưởng dù có phần có lý, có phần thiện ý từ Bộ sẽ đều nhận những phản ứng gay gắt từ phía dư luận.

Nếu đồng tình với góc nhận định trong bài viết Học tài thi rủi, bạn có thể mời tác giả Mỹ Anh một "ly cà phê" thông qua Ví MoMo bằng cách ấn vào nút “Buy me a coffee” ở bên dưới hoặc quét mã QR. “Buy me a coffee” Hoặc bạn cũng có thể tặng "ly cà phê" cho tác giả Mỹ Anh bằng cách chuyển khoản trực tiếp vào tài khoản của Tạp chí Lao động và Công đoàn, số tài khoản: 118000001631, Ngân hàng Vietinbank chi nhánh Hà Nội. Lưu ý, trước khi chuyển tiền, bạn đọc vui lòng gõ nội dung: "Tặng cà phê cho tác giả Mỹ Anh". Đọc cà phê tối, tặng "cà phê" là chương trình của Tạp chí Lao động và Công đoàn. Khi đọc các bài viết trên mục Cà phê tối, nếu bạn đọc đồng cảm với góc nhìn của tác giả thì có thể mời người đó một "ly cà phê". Mỗi "ly cà phê" trị giá 23.000 đồng (1 USD).