“Quả bong bóng nước” thủy điện chưa căng đã vỡ...
“Quả bong bóng nước” là cách gọi của người dân sống ở hạ nguồn của những đập thủy điện khi trong họ luôn thường trực một tâm thế nơm nớp lo sợ.
Gọi như thế vì họ bị bao trùm một nỗi ám ảnh: ám ảnh về những dòng nước bất ngờ mênh mông hung dữ càn quét bất cứ thứ gì. Và gọi như thế cũng là vì họ biết rằng, dòng nước hiền hòa bao đời nay không tự nhiên kéo đất sạt lở, nhấn chìm nhà cửa, hoa màu.
Hôm trước, đập dẫn nước Thủy điện Ia Glae 2 đang thi công trên địa bàn xã Ia Gla (huyện Chư Prông, tỉnh Gia Lai) bị vỡ. Những cảnh tượng tan hoang, những giọt nước mắt lăn dài của nông dân làm rẫy trắng tay sau một đêm đặt thêm câu hỏi an toàn về quá trình thi công thủy điện vừa và nhỏ bên cạnh câu hỏi thủy điện xả lũ bấy lâu nay.
Chưa biết lợi ích của Thủy điện Ia Glae 2 đóng góp như thế nào nhưng những con số thiệt hại thì đã rõ mồn một. Những mảng đồi xanh bị chặt phá, hệ sinh thái của dòng chảy bị thay đổi, đường tới công trình gây nguy cơ sạt lở, chất thải, khí thải, an sinh xã hội,… như đã được dự đoán và nay thì mấy chục héc-ta hoa màu - là sinh kế của bà con ở Chư Prông bất ngờ bị cuốn theo sau một đêm. Nặng nề hơn là cư dân hạ nguồn nơi đó thường trực một nỗi lo sợ. Vì chưa có gì bảo đảm rằng sẽ không có những sự cố tương tự trong tương lai.
Tôi không cho rằng, nói sự việc xảy ra là do rủi ro lũ quét đổ về mạnh, đã gây thiệt hại cho cả chủ đầu tư và người dân như cách trả lời báo chí của ông Nguyễn Anh Tuấn - Phó Giám đốc Công ty Cổ phần Thủy điện Khải Hoàng là thấu tình đạt lý. Vì, như thế nghĩa là, lũ là tại … ông trời! Mà đã là tại ông trời thì đó là chuyện phải chấp nhận như một lẽ thường tình.
Tôi không cho rằng, nguyên nhân của sự cố đến như cách viện dẫn của một vị lãnh đạo trả lời được báo chí phỏng vấn: hai đập ngăn nước phục vụ tưới tiêu của bà con ở trên dòng chảy này vỡ tạo áp lực dòng chảy lớn và đột ngột làm cho đập dẫn nước Thủy điện Ia Glae 2 vỡ. Bởi vì, khi phê duyệt chủ trương đầu tư và trong quá trình thi công, điều đó phải được các bên liên quan tính toán trước.
Cách đây 10 năm, sau một sự cố vỡ đập thủy điện cũng ở Gia Lai, lúc đó, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải nói: “Không phải vì chưa xảy ra chết người mà không xử lý hết trách nhiệm”; là bởi vì không có một ranh giới nào bảo đảm việc vỡ đập gây chết người và vỡ đập không gây chết người. Và cần nhớ rằng, cả nước có khoảng 800 dự án thủy điện nhỏ và vừa đã, đang và sẽ được đầu tư trên cả nước theo quy hoạch; chỉ cần 1/10 trong số đó “rủi ro tại ông trời” thì những thiệt hại về môi trường và an sinh sẽ không thể đong đếm được.
Khi có sự cố vỡ đập thủy điện, tôi thường theo dõi các cuộc thị sát của các cấp, ngành. Hai vấn đề chính thường được nhắc đến là khắc phục hậu quả (thống kê đền bù thiệt hại) và truy tìm nguyên nhân (thường được cho là do lũ quét đổ về). Nhưng có điều, không thấy nhắc đến bản đánh giá tác động môi trường đã được phê duyệt. Tôi tự hỏi, như trường hợp của Ia Glae 2, việc phòng ngừa và ứng phó sự cố môi trường ở giai đoạn thi công xây dựng thì trách nhiệm theo dõi những cảnh báo khí tượng thủy văn về dự báo lũ quét, lũ ống kịp thời thuộc về ai? Những biện pháp thông thường như dẫn dòng, xả lũ thi công trong mùa lũ đã được tính toán khi phê duyệt dự án hay chưa?
Trả lời được những câu hỏi này chính là chúng ta đang đi tìm nguyên nhân thực chất của sự cố. Vì, truy tìm nguyên nhân là để quy trách nhiệm và xử lý vi phạm. Và vì, thuỷ điện là năng lượng sạch, là năng lượng tái tạo, không thể bỏ thủy điện, chỉ có người làm sai chứ thủy điện không sai. Khi không tính toán thiết kế được các công trình làm sao cho hài hòa với tự nhiên để vừa có nguồn điện năng vừa không làm biến đổi tự nhiên thì những sự cố vỡ đập sẽ không còn hi hữu.
Khi mục đích kinh tế lấn át những tác động đến môi trường và an sinh thì địa phương sẽ dễ dàng trong phê duyệt dự án. Điều đó sẽ khoét sâu những bất bình đẳng giữa hưởng lợi ích kinh tế của chủ đầu tư thủy điện và thiệt hại của người dân hạ lưu.
Thiếu những đánh giá tác động một cách bài bản, nghiêm túc khi cấp phép, để xảy ra sự cố rồi mới khắc phục hậu quả hay giật mình rà soát là đi ngược lại với tư duy phát triển bền vững. Rơi vào tình huống đó, khi sự cố xảy ra, chúng ta hoàn toàn có thể nhận định dạng như: "Sự việc xảy ra là do rủi ro lũ quét đổ về mạnh". Câu nói này, có thể lưu lại để dùng như một phản ứng tức thời khi sự cố vỡ đập xảy ra. Nhưng tuyệt nhiên đó không phải là nguyên nhân.
QUỐC THẮNG
| Nếu đồng tình với góc nhận định trong bài viết, bạn có thể mời tác giả Quốc Thắng một "ly cà phê" thông qua Ví MoMo bằng cách ấn vào nút “Buy me a coffee” ở bên dưới hoặc quét mã QR. "Buy me a coffee"
Hoặc bạn cũng có thể tặng "ly cà phê" cho tác giả Quốc Thắng bằng cách chuyển khoản trực tiếp vào tài khoản của Tạp chí Lao động và Công đoàn, số tài khoản: 118000001631, Ngân hàng Vietinbank chi nhánh Hà Nội. Lưu ý, trước khi chuyển tiền, bạn đọc vui lòng gõ nội dung: "Tặng cà phê cho tác giả Quốc Thắng". Đọc cà phê tối, tặng "cà phê" là chương trình của Tạp chí Lao động và Công đoàn. Khi đọc các bài viết trên mục Cà phê tối, nếu bạn đọc đồng cảm với góc nhìn của tác giả thì có thể mời người đó một "ly cà phê". Mỗi "ly cà phê" trị giá 23.000 đồng (1 USD). |
Kinh tế - Chính sách
Cổ phiếu VFS sau ngày đầu hứng khởi
Sau phiên đầu tràn đầy hứng khởi trên sàn Nasdaq, cổ phiếu VinFast (VFS) quay đầu giảm gần 19% trong ngày 16/8, giá trị công ty xuống dưới 70 tỷ đô so với 85 tỷ của ngày đầu tiên. Chuyện trên bình thường và chẳng có gì lạ trên thị trường chứng khoán quốc tế nhưng phần nào giúp chúng ta hiểu rằng sân chơi ấy không dễ chịu như nhiều người tưởng trong lúc phấn khích.
Giữ quận Hoàn Kiếm và tinh thần của Hà Nội
Bí thư Hà Nội Đinh Tiến Dũng vừa chia sẻ quan điểm về việc sắp xếp các đơn vị hành chính. Theo đó, tinh thần của thành phố sẽ “giữ ổn định” quận Hoàn Kiếm
Không thừa thế xông lên để “gậy ông đập lưng ông”
Giá gạo thế giới tăng, không ít doanh nghiệp đã “thừa thắng xông lên” đẩy nhanh xuất khẩu. Bộ trưởng Bộ Công thương khuyến cáo coi chừng “gậy ông đâp lưng ông”!
Ba con số thiếu chủ ngữ
Giữa lúc đang thiếu giáo viên trầm trọng thì nhiều cử nhân sư phạm diện cử tuyển vẫn chưa được bố trí việc làm, hàng trăm sinh viên tốt nghiệp ngành sư phạm vẫn thất nghiệp và hàng nghìn giáo viên rời khỏi ngành.
Khi công nhân “bàn luận” với Chủ tịch Quốc hội
Đời công nhân cạo mủ chúng em vất vả lắm! Dậy từ nửa đêm, lúc 1-2 giờ sáng, có khi sớm hơn. Cái mủ cao su lạ lắm, trời càng lạnh, càng có sương thì mủ càng ra nhiều. Cho nên người mình lạnh cỡ nào thì mình càng mừng cỡ đó. Sản phẩm nhiều thì được nhiều tiền công anh ạ! Nếu được phát biểu trước bác Huệ, em sẽ nói về đời công nhân cạo mủ cao su. Công việc cực nhọc nhưng lương thấp quá!
Văn hóa - Xã hội
Mong ước đầu năm học
Một năm học mới bắt đầu với nhiều niềm tin kỳ vọng cùng bộn bề vấn đề đối với thầy cô, học sinh, phụ huynh và những người làm giáo dục.
Tính cách của Nguyễn Thanh Long và số phận của ông Nguyễn Trường Sơn 1
Giữa tháng 9/2021, khi TP.HCM đã qua đỉnh dịch và chuẩn bị “mở cửa” thì bà con lại nháo nhác khi Nguyễn Thanh Long - Bộ trưởng Y tế lúc đó - người sắp ra tòa
Nghĩ về một ngày lễ lớn của lực lượng Công an Nhân dân
Hôm nay, 19/8/2023, kỷ niệm 78 năm Ngày truyền thống của lực lượng Công an Nhân dân Việt Nam. Trước hết, tôi xin trân trọng gửi tới toàn thể cán bộ, chiến sĩ đang và đã từng công tác trong lực lượng những lời chúc mừng chân thành, tốt đẹp nhất từ đáy lòng mình.
Oppenheimer và cách kể một câu chuyện lịch sử
Bộ phim Oppenheimer thuộc thể loại tiểu sử, kể câu chuyện về một nhân vật lịch sử với những biến động của lịch sử nước Mỹ và thế giới.
300 ngàn thí sinh và lựa chọn không vào đại học
Vừa tốt nghiệp THPT, Trung Hiếu tại Thái Bình lập tức nộp hồ sơ vào trường nghề công nghệ ô tô, bỏ xét tuyển đại học.
Môi trường - Sức khỏe
Ai đã đặt tên cho dòng sông?
Tin dồn dập về dòng Mekong sạt lở mấy ngày qua khiến cho bất cứ ai quan tâm đến môi trường đều cảm thấy lo ngại. Lo ngại vì nguyên nhân được phân tích
Vụ bắt cóc 20 giây
Một vụ bắt cóc trẻ em diễn ra giữa ban ngày, tại khu đô thị Việt Hưng (Hà Nội) vừa diễn ra hôm qua. Sáng nay, con tin đã được giải cứu an toàn, nghi phạm đã bị lực lượng cảnh sát bắt. Tuy nhiên, các clip ghi lại tình tiết gây án khiến người xem không khỏi lạnh gáy.
Tang thương Phố Núi
Tai nạn thảm khốc đã gây chấn động với giới bóng đá và tạo nên một không khí tang thương Phố Núi - khi những nạn nhân vắn số đều là gương mặt thân quen của làng bóng đá.
Bằng chứng F
Trên khắp đất nước Việt Nam này, có biết bao nhiêu mảnh đất, bao nhiêu con người mang nỗi đau chất độc màu da cam. Nhưng bằng chứng về mối liên hệ vẫn là thứ đi
Vụ sạt lở do… “nhân tai”
Trong khi câu chuyện về vụ sạt lở ở vườn sầu riêng tại Lâm Đồng vẫn còn nóng hổi, một vụ sạt nhỏ, với dòng nước nhấn chìm hàng loạt xế sang đã xảy ra ở Sóc Sơn (Hà Nội). Sau vụ việc, hình ảnh trên các mặt báo được chụp tại địa bàn mới thấy, hàng loạt homestay mọc lên như nấm, ngay giữa rừng phòng hộ.
Tin mới
Đã đến lúc phải nhìn lại AI
Chúng ta đã qua “cơn choáng” trước những màn ra mắt khủng khiếp của AI. Các khóa học AI, các mô hình AI ứng dụng vào công việc đang được triển khai ào ạt. Giờ là lúc thực tế nhất, rõ ràng nhất về giá trị thực sự của AI.
Đằng sau trào lưu “búp bê hóa” con người
Trào lưu dùng AI biến người từ những đặc điểm nhận dạng liên quan tới công việc thành những hình ảnh con búp bê, những món đồ chơi thu nhỏ gây “bão mạng”. Không chỉ là trò đùa để cười rồi quên, một trong những trào lưu đầu của làn sóng AI này đang gợi mở nhiều điều.
Viên “kẹo rau” đắng ngắt!
Viên kẹo rau giờ trở nên đắng ngắt với Quang Linh vlogs, Hằng Du Mục và cả Thùy Tiên.
Tin tức khác
Sự lặp lại thú vị của lịch sử
50 năm trước, ngày 7/4/1975, từ Tổng hành dinh trên đường Hoàng Diệu, Hà Nội, Đại tướng Võ Nguyên Giáp, với tư cách Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Tổng Tư lệnh Quân đội Nhân dân Việt Nam, đã ký bức điện khẩn được coi là "mệnh lệnh lịch sử" gửi các cánh quân đang tiến vào Sài Gòn trong Chiến dịch Hồ Chí Minh với nội dung: “Thần tốc, thần tốc hơn nữa. Táo bạo, táo bạo hơn nữa. Tranh thủ từng giờ, từng phút, xốc tới mặt trận, giải phóng miền Nam. Quyết chiến và toàn thắng.”
“Giang hồ mạng” đi quảng bá thương hiệu
Cuộc thi "Vua nem chua" gây tranh cãi xảy ra vào ngày 30/3 tại Công viên Tuổi Trẻ, TP Hòa Bình, khi Hợp tác xã Thực phẩm Chiển Hướng tổ chức sự kiện quảng bá sản phẩm nem chua mà không được cấp phép.
Lùm xùm ViruSs và dopamine hóng hớt
Gần 6 triệu lượt người xem 2 phiên livestream tranh cãi về chuyện tình ái của một streamer đã khiến dư luận bùng nổ. Nhưng đằng sau “cú nổ” ấy không phải là chuyện “anh kia cặp với chị này” mà là đỉnh điểm của sự vô bổ tới ngớ ngẩn của giải trí mạng.
Động đất thì phải làm gì?
Trận động đất xảy ra ở Myanmar vào hôm qua (28/3) đã ảnh hưởng tới hàng loạt các quốc gia trong khu vực, trong đó có Việt Nam. Sự kiện này được đánh giá là thảm họa thiên tai tồi tệ nhất của Đông Nam Á, trong nhiều năm.
Tờ vé số 2 tỷ không “nguyên hình, nguyên khổ”
Bà Nguyễn Thị Nguyệt- chủ nhân của tờ vé số trúng 2 tỷ đồng bị rách- vừa được tuyên thắng kiện trong vụ việc bà khởi kiện Công ty Xổ số Huế. Bà được nhận thưởng 2 tỷ đồng, đồng thời, Công ty Xổ số Huế phải chịu toàn bộ án phí.
Hà Nội 12 mùa “check-in”
Hà Nội vẫn nổi tiếng với 12 mùa hoa, song thời đại khác đã khiến việc thưởng hoa sâu lắng thành xa xỉ. Khi mỗi mùa hoa là một độ các “nàng thơ” tụ tập kín các gốc cây, cố để đem về những khuôn hình đẹp nhất “cúng phây”.