Thuyền viên tàu vận tải biển - Còn lắm nỗi "lênh đênh"
Mặc dù có vai trò, vị trí quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế biển của Việt Nam nhưng đời sống thuyền viên tàu vận tải biển đang gặp khó khăn do tác động của suy thoái thị trường vận tải và các chính sách lao động với đối tượng này chậm được điều chỉnh so với chuyển động của kinh tế thị trường.
 |
| Tàu hàng khô Vega Star thuộc Tổng Công ty Hàng hải Việt Nam. |
Chế độ tiền lương, chính sách thuế và BHXH chưa đảm bảo
Anh Nguyễn Danh Chính (sinh năm 1984, quê ở Hà Nội) tốt nghiệp Đại học Hàng hải, trở thành thuyền viên của Công ty cổ phần Vận tải biển Việt Nam. Anh cho biết, cách đây 12 năm, thị trường vận tải biển còn chưa suy giảm sâu và kéo dài như bây giờ, đội tàu của công ty chưa bị cạnh tranh gay gắt như hiện nay. Đi tuyến quốc tế, thu nhập của anh hằng tháng hơn 10 triệu đồng, đảm bảo nhu cầu tiêu dùng. Thế nhưng, sau này, các doanh nghiệp thị trường vận tải biển ngày càng nâng cấp tàu hiện đại hơn, tự động hóa cao hơn, đáp ứng tốt hơn những tiêu chí quốc tế mới về nguồn thải, bảo vệ môi trường biển. Doanh nghiệp tiến hành cổ phần hóa, sản xuất kinh doanh gặp khó khăn. Thu nhập khó khăn, BHXH không được tính đóng liên tục. Anh rời tàu, về đất liền và lăn lộn với công việc kinh doanh thời trang nam để ổn định cuộc sống.
Những trường hợp không mặn mà với nghề vận tải biển như anh Nguyễn Danh Chính không còn hiếm. Bởi lực lượng thuyền viên tàu vận tải biển phải trải quả cuộc kiểm tra đòi hỏi có sức khỏe tốt, được đào tạo bài bản về cả trình độ chuyên môn nghiệp vụ, ngoại ngữ, kỹ năng làm việc trong môi trường đa quốc tịch, am hiểu luật pháp quốc tế, có bề dày kinh nghiệm… . Họ phải làm việc trong môi trường lao động nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm; phải luân phiên làm việc theo ca và duy trì 24 giờ liên tục trong ngày, kể cả ngày nghỉ hằng tuần, ngày lễ, tết. Môi trường lao động nguy hiểm (sóng gió, bão tốt, có nguy cơ gặp cướp biển, khủng bố…); thiếu thốn tình cảm do phải xa gia đình, người thân.
Thuyền viên thường phải làm việc trên tàu trung bình từ 6 đến 10 tháng liên tục, sau đó sẽ thực hiện nghỉ dự trữ trung bình từ 2 đến 4 tháng. Mọi thu nhập kể cả tiền làm thêm giờ, tiền phép đều được chi trả trong khoảng thời gian làm việc trên tàu. Thời gian nghỉ dự trữ thường không có bất kỳ một khoản thu nhập nào. Do đó, theo quy định của Luật BHXH, thuyền viên sẽ không được đóng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp. Trong khi đó, thuyền viên là một nghề nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm được quy định nghỉ hưu ở tuổi 55. Như vậy, đối với thuyền viên, sau khi hoàn thành chương trình học (tính từ bậc trung cấp và được tuyển dụng đi làm ngay đến khi đủ tuổi nghỉ chế độ hưu trí tối đa cũng chỉ được 35 năm. Với thời gian đóng BHXH từ 6 - 10 tháng/năm thì đến khi đủ tuổi nghỉ hưu, thuyền viên sẽ không đảm bảo được thời gian đóng BHXH để hưởng đầy đủ các quyền lợi về chế độ hưu trí theo quy định hiện hành là rất thiệt thòi.
Công đoàn kiến nghị đảm bảo quyền lợi cho người lao động
Vận tải biển là ngành cung cấp dịch vụ vận tải hàng hóa chiếm tỷ trọng lớn của thế giới và Việt Nam. Nghị quyết số 09-NQ/TW ngày 9/2/2007 của BCH Trung ương khóa X đã xác định một trong những mục tiêu quan trọng đến năm 2020 là “Phấn đấu đưa nước ta trở thành một quốc gia mạnh về biển và làm giàu từ biển”.
Để phát triển lĩnh vực vận tải biển, trước tiên phải tập trung phát triển lực lượng thuyền viên - lực lượng lao động có tính đặc thù cao. Làm việc trong điều kiện lao động hết sức khắc nghiệt, đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm, ít có điều kiện tiếp cận với xã hội nhưng mức lương hiện nay của thuyền viên Việt Nam còn thấp, chưa tương xứng với sức lao động và mức độ rủi ro cao của nghề nghiệp, không tạo ra sức cạnh tranh với những công việc trên đất liền.
Chế độ đãi ngộ đối với thuyền viên Việt Nam không thực sự hấp dẫn và phù hợp với sự phát triển của nền kinh tế thị trường. Chính vì vậy, các doanh nghiệp vận tải biển Việt Nam hiện đang gặp rất nhiều khó khăn trong tuyển dụng và phát triển lực lượng thuyền viên, đặc biệt thủy thủ, thợ máy trẻ tuổi (do mức lương thấp, phải làm việc vất vả).
Theo ông Phạm Gia Hiến - Chủ tịch Công đoàn Công ty CP Vận tải biển Việt Nam, trong bối cảnh doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn, CĐCS đã thực hiện tốt công tác đại diện, ký kết TƯLĐTT có lợi cho NLĐ. Theo đó, những nội dung rộng của Công ước Lao động Hàng hải 2006 (MLC 2006), Hợp đồng Bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ tàu (P&I) theo sự phê chuẩn của Chính Phủ Việt Nam và các quy định quốc tế liên quan đến NLĐ, đều được đưa vào dự thảo TƯLĐTT để thuận tiện cho công tác chuyên môn và đảm bảo quyền lợi của NLĐ làm việc trên tàu, sau khi công đoàn đã trao đổi, thảo luận trực tiếp với lãnh đạo doanh nghiệp.
Theo quy định hiện tại, để hỗ trợ, tạo động lực cho thuyền viên và phát triển nguồn nhân lực ngành Hàng hải, ngày 26/11/2014, Quốc hội đã ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật về thuế. Trong đó, Khoản 3, Điều 2 của Luật đã bổ sung Khoản 15, Điều 4 về thu nhập được miễn thuế của Luật Thuế thu nhập cá nhân năm 2007: “Thu nhập từ tiền lương, tiền công của thuyền viên là người Việt Nam làm việc cho các hãng tàu nước ngoài hoặc các hãng tàu Việt Nam vận tải quốc tế”.
Tuy nhiên, theo Công đoàn Tổng công Hàng hải Việt Nam, với quy định trên, khi thuyền viên làm việc trên tàu biển chạy tuyến trong nước vẫn phải nộp thuế thu nhập cá nhân. Trong khi thuyền viên chạy tuyến quốc tế hay tuyến nội địa vẫn phải chi phí hai đầu bến cảng rất đắt đỏ. Lương thuyền viên chạy tuyến nội địa còn thấp hơn chạy tuyến nước ngoài nên thuyền viên có xu hướng chỉ lựa chọn đi tuyến quốc tế. Điều này đã gây nên sự phân biệt giữa thuyền viên chạy tuyến trong nước và tuyến nước ngoài.
 |
| Chủ tịch Công đoàn Tổng Công ty Hàng hải Việt Nam Lê Phan Linh xuống tàu nghe thuyền viên gửi gắm tâm tư, nguyện vọng. |
Từ năm 2016 đến nay, Công đoàn Tổng Công ty Hàng hải Việt Nam đã kiên trì đề nghị Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, phối hợp với doanh nghiệp có văn bản báo cáo đề nghị Nhà nước quy định mức lương tối thiểu cho thuyền viên để đảm bảo mức sống, sự thu hút đối với lao động vận tải biển. Cụ thể là theo mức lương tối thiểu hằng tháng của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) quy định đối với chức danh thủy thủ, thợ máy là 618 đô la Mỹ, tương đương hơn 14 triệu Việt Nam đồng/tháng. Công đoàn đề nghị bổ sung việc miễn thuế thu nhập cá nhân cho thuyền viên Việt Nam làm việc trên tàu biển nói chung (bao gồm cả thuyền viên làm việc trên các tàu chạy tuyến trong nước và khi tàu hoạt động tuyến quốc tế). Đồng thời, Chính Phủ và các Bộ, ngành liên quan xem xét quy định cho thuyền viên được tham gia đóng BHXH trong thời gian nghỉ dự trữ theo mức bình quân tháng trong một năm của các khoản: tiền lương, phụ cấp lương, các khoản thu nhập khác.
Liên quan
Tin mới hơn
“Thay” tư duy - “đổi” vận mệnh
Trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, bản thân người lao động phải tái định vị chính mình, từ tư duy “làm để được trả lương” sang “làm để đóng góp, làm để phát triển”. Chỉ khi người lao động coi mỗi công việc là một trải nghiệm học tập, một cơ hội rèn luyện kỹ năng và phát triển bản thân, họ mới thực sự trở thành nhân tố không thể thiếu trong chuỗi giá trị, trong chiến lược phát triển bền vững của doanh nghiệp.
Bất cập chính sách khi sắp xếp lại tổ chức bộ máy ở vùng đặc biệt khó khăn
Trong quá trình thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy hệ thống chính trị, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động và lực lượng vũ trang. Tuy nhiên, vẫn còn những bất cập, đặc biệt đối với người có từ 15 năm công tác trở lên tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, khiến họ chịu thiệt thòi so với người làm việc ở các vùng khác.
Nghị quyết 57: Cởi trói pháp lý, mở đường sáng tạo
Khi pháp luật thôi là rào cản, mà trở thành điểm tựa, người công nhân sẽ không còn là người “thi hành ý tưởng” mà có thể là người “khởi xướng đổi mới”. Chính sách pháp lý ấy, nếu được thực thi đúng đắn sẽ đưa tầng lớp lao động bước vào vai trò trung tâm của cuộc cách mạng đổi mới quốc gia.
Tin tức khác
Biến phế phẩm thành “vàng” – sáng kiến của người cán bộ yêu nghề
Ở nơi mùi hóa chất hòa vào tiếng máy móc ầm ầm vận hành mỗi ngày, có một người đàn ông lặng lẽ dành cả tâm huyết của mình để biến điều không thể thành có thể. Đó là anh Nguyễn Thanh Lâm (SN 1976) – cán bộ kỹ thuật phụ trách An toàn lao động, đồng thời là Chủ tịch Công đoàn Công ty cổ phần TICO TP. HCM – một người lao động tận tụy, đam mê nghề đến mức luôn “nghĩ về nhà máy” ngay cả sau giờ làm việc…
Nghị quyết 57: “Cánh cửa vàng” mở ra kỷ nguyên mới cho công nhân Việt Nam
Việc Chính phủ được đề nghị phân bổ tối thiểu 3% ngân sách nhà nước cho khoa học – công nghệ và nâng dần lên 2% GDP, là bước chuyển từ “lời nói” thành “hành động”. Đây là tín hiệu cho thấy, Nhà nước đang xác lập một ưu tiên quốc gia mới và ưu tiên ấy không chỉ dành cho các viện nghiên cứu, phòng thí nghiệm cao cấp mà còn dành cho công nhân, kỹ sư, người lao động nơi xưởng máy, công trình, đồng ruộng.
“Gieo hạt” tri thức, “gặt mùa” đổi thay
Từ ruộng đồng đến nhà máy, từ làng quê đến khu công nghiệp, hàng triệu công nhân và người lao động Việt Nam đang từng ngày nỗ lực vươn lên bằng chính sức mình.
Nghị quyết 57: Người lao động có cơ hội “thăng hoa” cùng thời đại số
Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị được Tổng Bí thư Tô Lâm ví như một “Khoán 10” trong lĩnh vực khoa học, công nghệ cho thấy khát vọng bứt phá mà còn khơi dậy tinh thần đổi mới và vai trò trung tâm của lực lượng lao động.
“Kênh ba bên” - mô hình đối thoại cần thiết trong nền kinh tế thị trường
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và chuyển đổi số mạnh mẽ, việc xây dựng mối quan hệ lao động hài hòa không chỉ là vấn đề đạo đức mà còn là yếu tố sống còn của doanh nghiệp.
Người "thắp lửa" tự động hóa nơi nhà máy
Trong phân xưởng sản xuất hiện đại tại Nhà máy Unilever – Củ Chi, TP. HCM, nơi dây chuyền máy móc hoạt động không ngơi nghỉ, có một người đàn ông luôn âm thầm đi bên cạnh từng cải tiến. Đó là anh Trần Tiến Đạt (SN 1994) – Trưởng nhóm Bảo trì & Dự án tự động hóa thông minh phân xưởng PBC.