Những ngày giáp Tết, xóm làm chổi đót duy nhất ở TP HCM có địa chỉ ở Quận 6, đang rất nhộn nhịp chuẩn bị chổi để bán Tết. Trên những gương mặt của người lao động trải đầy nhọc nhằn nhưng ẩn trong đó là niềm vui, sự hứng khởi.

Tìm đến ngôi làng làm chổi đót duy nhất còn sót lại ở TP.HCM không dễ vì nó nằm sâu trong con hẻm 180 trên đường Phạm Phú Thứ, Quận 6. Người lao động ở đây ai cũng đang tất bật vào vụ Tết, nhưng không hề ồn ào mà rất bình yên. Nếu không nói, chắc chắn rằng lần đầu bước vào đây bạn sẽ không thể hình dung được làng nghề này lại nằm giữa TP HCM hoa lệ. Thực tế làng nghề này chỉ là xóm nhỏ, vì giờ chỉ còn vài hộ còn giữ nghề truyền thống này.

Tìm đến một gia đình làm chổi khá lâu đời tại đây tôi bất ngờ bởi số lượng chổi đót khủng được chất đầy sân nhà cô Sáu Nở. Gia đình cô Sáu Nở làm chổi đót từ năm 1968 đến nay cũng được trên 50 năm. Cô Sáu bảo người ta bây giờ toàn xài đồ điện tử, máy hút bụi đến robot thông minh, chứ chổi đót quét nhà thời nay cũng không bán chạy lắm. Làm chổi lại vất vả, đau lưng, tốn thời gian nên ít người còn giữ được nghề này, họ tản ra các nơi đi làm công rồi. Thông thường, đối với mỗi người thợ đan chổi đót, công việc sẽ bắt đầu từ 7h sáng đến chiều tối. May mắn là cứ mỗi dịp Tết đến, làng nghề này khá khẩm hơn vì từ nhiều nơi, thương lái về đây lấy chổi để mang đi bán.

Cô Sáu Nở dẫn tôi đi xem xung quanh xưởng làm chổi của gia đình cô. Nói là xưởng cho sang miệng nhưng thực tế là một khoảng sân rộng được lợp mái che, nơi người lao động có thể ngồi đan chổi… Điều đặc biệt ở đây là hầu hết người lao động đến đan chổi đều là người có tuổi, trẻ nhất cũng ngoài 30. Mọi người bảo, trẻ chúng nó đi làm công nhân, làm nhân viên văn phòng chứ ai lại cắm mặt vào đống bụi chổi đót làm gì.

Hỏi ra, tôi mới biết làng chổi đót này giờ còn khoảng chục hộ theo nghề, chủ yếu là người dân nhập cư từ các tỉnh miền Trung vào đây rồi lập nghiệp. Theo thời gian, 'cha truyền con nối', họ còn giữ lại đến ngày nay. Người lao động tại đây đều khẳng định rằng Tết là mùa chổi đót bán chạy nhất nhờ thương lái đến mua phân phối đi khắp nơi. Tuy đơn đặt hàng tăng hơn ngày thường nhưng so với thời điểm này năm ngoái thì giảm sút, do ảnh hưởng chung của dịch bệnh.

Ông Tư Trung làm chổi đến nay trên 30 năm, một khoảng thời gian dài gắn bó với nghề làm chổi, cho biết: "Tháng Tết đơn hàng nhiều do ai cũng cần mua chổi mới ngày đầu năm, là tháng kiếm tiền của xóm. Từ giờ đến Tết mình làm từ 5h sáng đến chiều tối mới nghỉ để kịp đơn hàng cho khách và thương lái".

Nhiều người lao động lớn tuổi, người thợ nghề lâu năm trăn trở rằng chỉ sợ vài năm nữa thôi cái làng chổi đót giữa TP HCM này sẽ mai một. Vì rằng giới trẻ ở cái làng này chẳng có ai yêu thích mà theo nghề. Phần vì thu nhập từ chổi đót chỉ "ăn thua" dịp giáp Tết, còn ngày thường chỉ đủ ăn nên lớp trẻ không mặn mà. Để đan được cái chổi kỳ công lắm, không phải ai cũng kiên nhẫn và khép tay để mà ngồi lại đan lát, đặc biệt là giới trẻ.

Quy trình làm một cây chổi có 6 giai đoạn: xé bông đót, làm tua, cột lọ, bó chổi, bện chổi, chặt tề. Mỗi ngày xóm chổi cung ứng ra thị trường từ 200 đến 300 cây chổi. Những ngày gần đây tăng lên từ 400 - 500 cây. Một cây chổi có giá bán từ 20.000 - 55.000 nghìn đồng tùy loại.

Chỉ nhìn vào giá bán cùng với công sức người lao động bỏ ra đủ để thấy rằng nếu không vì yêu nghề mà theo nghề thì làng nghề chổi đót không tồn tại đến ngày nay. Nhiều cô chú trong làng theo nghề cả cuộc đời cũng rất lo lắng về vấn đề này. Kinh tế là một chuyện, quan trọng hơn là văn hóa, là gìn giữ làng nghề truyền thống của cha ông xưa không bị mai một.